Malang heeft toch een bepaalde aantrekkingskracht voor mij, misschien door die stilte om Malang heen, de prachtige sawa’s, bergen en kali’s, maar misschien ook omdat ik daar ben opgegroeid en op school gezeten. Ik had daar voor het eerst vriendjes en de buurten waar ik toen speelde ‘de bergen buurt’ is nog min of meer hetzelfde gebleven net als toen … en Malang is een schone stad en de ligging is heel gunstig …
Mijn ouders woonden aan de Palmenlaan een zijstraat van de jalan Celaket (Tjelaket), later verhuisden wij naar de jalan Lebaksari. Toen we in dit huisje woonden werd mijn jongere broertje Frans geboren … 11 september 1949, een éénmalig gebeurtenis voor mij. Frans was de Benjamin van de familie, dus daarom kan ik deze gebeurtenis nooit meer vergeten.We mochten mijn moeder ophalen van het Lavalette ziekenhuis, samen met mijn oma, broer en zus in de dokkar .
Daarna terug gezellig met mama en nog een broertje. Ik zat voor naast de koetsier, zei bijna niets en luisterde alleen maar naar het geluid van het galopperende paardje met zijn hoefijzers op het asfalt zo regelmatig van ritme… … en opeens voelde ik de streling langs mijn rug van mijn lieve moeder, die ik zolang niet had gezien. Ik zei nog niets maar genoot in stilte van haar uiting van liefde zonder woorden.
Dit alles gebeurde dus in 1949 een onzekere situatie in heel Indonesië… met veel incidenten tussen de Republikeinse milities van Soekarno en de Nederlandse militairen. Af en toe gebeurde het voor ons huis, schiet geluiden om ons huis net als vuurwerk en mijn moeder, oma en wij kinderen moesten op de grond schuil houden van pa … en maar wachten en nog eens wachten tot heel diep in de nacht … wachten tot het weer stil werd, een normale stilte als het donker is in Indonesië. 
Ik kan me nog herinneren dat onze oma bleef bidden en vragen om bescherming …’Oh Tuhan, oh Jezus … lindungilah kita Jezus’…ook deze gebeden van mijn oma kan ik nooit meer vergeten!
Jaren later verhuisden we naar suikerfabriek Kebon Agung, zo’n zeven kilometer buiten Malang, richting Kepanjen, Blitar. Een heel groot huis precies op de hoek van twee belangrijke straten. Ma was wel heel trots op haar huis en meteen begon ze met het aanleggen van een mooie tuin. Inderdaad ze had een goede smaak, prachtige combinaties van witte gerbera’s op de voorgrond en direct daarachter de vuurrode dubbele kembangsepatu en niet ver vandaan een struik met donkergroene grote bladeren met knalgele giftige bloemen, de naamsoort ben ik natuurlijk vergeten, prachtig! Ik mocht haar helpen met slakken verwijderen. Later maakte ik tekeningen voor haar om nieuwe tuinen aan te leggen. 
Wij zaten op de lagere school in Malang “De Boeringschool” en bijna elke zondag kwamen onze schoolvrienden naar de onderneming fietsen, om met ons te spelen of kijken hoe het aan toe ging op de suiker fabriek. Kijken naar stoomlocomotief nummer zeven, die bijna vijftig lorries geladen met suikerriet aantrekt vanaf de tebu-velden naar de fabriek … of stiekem zwemmen in kali Metro op de helling van de gunung Batok. Oh wat was dat leuk en gezellig, en voor dat mijn schoolvrienden weer naar huis gingen mochten ze eerst bij ons thuis mee eten van ma. Mijn pa, ma en oma waren altijd heel lief voor onze vrienden, maar de jongens van de PJOJ waren voor mij de leukste bezoekers. Ze waren branie, hadden de meeste streken en konden goed vechten, katapulten en dat vond ik helemaal te gek. PJOJ staat voor Protestantse Jeugdhuis Oost Java.
Deze vrienden mochten bij ons komen eten maar mijn moeder moest dan een briefje meegeven aan de jongens dat ze daadwerkelijk bij ons hadden gegeten. Want meneer Lammers de weesvader van PJOJ was in de jaren 1953, een collega van mijn pa geweest en daarom hadden hun echtgenotes daarna ook nog een goede band. Mijn oom een zekere Chris Monteiro getrouwd met een zusje van pa, draaide regelmatig films voor de jongens van het PJOJ en daarom die goede band met onze familie. Ik vond het altijd leuk als Arend Krans, Guus Buutveld, Dolf Theofiles en Pietje Abrahamsen bij mij thuis kwamen, dan was het altijd feest.
Rudy Anakota, een vriend van mij, ook een jongen van het PJOJ had eigenlijk mijn leven gered. Hij duwde me opzij toen ik naar beneden rolde van een betonnen trap van ongeveer 45 graden stijl en misschien zo’n 40 meter diep naar beneden. Het gebeurde op een zondag. Mijn broers vrienden kwamen naar de onderneming op de fiets en kwamen zoals gewoonlijk even langs op visite. Mijn broer had een idee om met de groep naar Kepanjen te fietsen om daar naar het Syphon te gaan. Syphon is een gigantisch irrigatiewerk door Nederlandse ingenieurs gebouwd. Het water van een kanaal wordt over geheveld naar een ander kanaal die verder staat tegenover het eerste kanaal. Tussen deze twee kanalen in de diepte, stroomt een riviertje tussen twee bergwanden. Dus het water van kanaal één moet over het riviertje naar kanaal twee, met een behoorlijke verre afstand en heel diep naar beneden van ongeveer 45 graden. Met behulp via twee reusachtige buizen gaat het water van kanaal één eerst naar beneden stromen met uiteraard een versnelde stroom en direct weer naar boven naar kanaal twee. Naast die twee buizen is een betonnen trap aangelegd in een immens grote ‘V’ model naar beneden en vervolgens weer naar boven. Nou, en van één van die trappen ben ik naar beneden gerold, kun je het voorstellen?
Rudy stond inmiddels al op één kwart van de trap, zag me naar beneden rollen, hij wachtte me op en duwde me naar de gras kant, ik hield op met rollen, omdat mijn lichaam werd opgevangen door een oleanderstruik, maar ik lag bewusteloos. Alle jongens en meisjes in paniek natuurlijk. Ik werd naar boven gedragen door mijn broer en Rudy, ze moesten op advies van de pak jaga mij naar de mantri brengen in de desa, want de dokter was niet aanwezig. Pak mantri hechtte mijn hoofdwond, maar vraag niet hoe hij dat deed, zonder verdoving en zonder eerst te worden ontsmet. Iedereen voelde zich schuldig en broer Leslie het meest. Enfin, thuis aangekomen moest ik direct naar het RKZ ziekenhuis in Malang en werd behandeld door een leuke Indische dokter Kiliaan. Ik had een gebroken pols, pink en een grote vleeswond op mijn voorhoofd. Jaren later zei mijn moeder vaak: ‘Ik zal je altijd herkennen uit duizend jongens of mannen of je wilt of niet, mama ziet het aan je litteken op je voorhoofd’. 
Ze had gelijk … nu nog heb ik diezelfde litteken op mijn voorhoofd.
Wat ik nou zo frappant vond en nu nog vind, toen ik die dag thuis kwam met een bloedend voorhoofd en een verband om mijn pols, zei onze Javaanse oma: ’Ada anker disitu!’ (daar is een heiligplekje daar in de buurt). Mijn pa wat zenuwachtig snauwde tegen zijn schoonmoeder: ‘Ach jullie met jullie anker …bijgeloof!’ Mijn ma, broer en zus hoorden die gesprekken aan maar zeiden niets omdat ze eigenlijk bezig waren met hun aandacht naar mij.
Kort geleden, tijdens onze vakantie ging ik weer terug naar dat plaatsje van onheil … Syphon … in Malang om te kijken of het inderdaad zo gevaarlijk was. En inderdaad het was nog levens gevaarlijk, en ik had alle beelden vast gezet op mijn filmcamera, speciaal bedoeld voor mijn twee zonen en mijn ma, broers en zusters straks als ik weer terug ben in Holland. Tot onze grote verbazing zagen we, precies naast die steile trap op het gras dus, een klein Javaans graf en zo’n dertig meter verder een oude Chinese begraafplaats.
Onze oma had wel degelijk gelijk, hoe bestaat het … Javaanse bijgeloof of helderziend?
Opmerking:
Tijdens een Surabaya reünie in 1995 in Surabaya, ontmoette ik Rudy Anakota weer. Hij keek me aan en vroeg: “Mana jou lidteken … ister noh?!” We omhelsden elkaar en begonnen eigenlijk direct al weer te praten over die ellendige zondag toen in Siphon – Kepanjen. In april 2006 belde ik vanuit mijn hotel …” Garden Palace Hotel” naar Rudy en de zelfde middag nog kwam Ruud naar het hotel, en we hebben gegeten, gedronken en gekletst tot diep in de nacht … het was weer erg gezellig met si Rudy Anakota!
P.S.
Alle herinneringen die ik had uit mijn jeugd heb ik op papier gezet met de titel "Wat ik in mijn hart sloot Ver van Huis". Periodiek zullen we een verhaal uit mijn jeugd op de website publiceren. Hoop dat ik hiermee ook jullie stimuleer om "jeugd" herinneringen te beschrijven. Al was het maar voor de lol of voor een stukje "Indische" geschiedenis.
Ed Brodie
Dit verhaal is, tijdens zijn leven, geschreven door Ed Brodie.
Reacties kunnen via comment worden ingezonden
opm: foto's van Malang Online
Oude reacties op dit verhaal
20/02/2016
Geachte heer Brodie,
De 'weesvader' van het PJOJ, meneer Lammers, was mijn opa. Mijn dochter van 11 jaar is op dit moment een werkstuk voor school aan het schrijven over Indonesie. Daarvoor heeft zij ook haar oma (mijn moeder), Tilly Lammers, geinterviewd en haar gevraagd naar haar ervaringen in Indonesie. Oma vertelde haar onder andere dat zij in Malang heeft gewoond en dat haar vader tijdelijk directeur is geweest van het PJOJ. Ik was benieuwd of over het PJOJ nog iets op het internet te vinden was en heb toen uw artikel gevonden. Wat leuk om te lezen! Mijn moeder vertelde me dat u bij haar in huis heeft gewoond, aan de Palmenlaan? Wat is de wereld soms toch klein...
Hartelijke groet,
Krista Blom
23/02/2016
Hi ... Krista,
Inderdaad ... we hadden voor een tijdje bij de familie Lammers gewoond in de voorkamer aan de Palmenlaan straat in Malang! Ik kan me nog goed herrinneren dat je ma, Tilly een papegaai had, en trots dat ze was ...
We hadden daarna een huisje gekregen ook in Malang aan de Lebaksari-straat, maar we hadden nog lang kontact met jou mama en haar broer (?). Inderdaad het was een leuke mooie tijd geweest ... ben nog een paar keren in Malang geweest en uiteraard naar de Palmenlaan ... en nog krijg ik een naar gevoel van binnen, een soort verdrietige heimwee gewoon omdat we daar heel fijn hadden gewoond bij de familie Lammers!
Weetje ... je opa, oma, oom en mama Tilly waren echt lieve mensen ... dat vertelde mijn moeder vaak, leuk he? Oké Krista, ik zal het hierbij laten grtjs en bedankt voor je schrijven...
Ed Brodie
24/02/2016
Mijn oma woonde ook op de Palmenlaan, op nr. 8, familie Versteegh. Zegt je dat wat? Ze is al oud en herinnert zich helaas heel weinig. Ik kan de palmenlaan niet makkelijk vinden via Google. Weet je misschien wat de nieuwe naam is van de palmenlaan?
Alvast hartelijk bedankt!
Groetjes Roos
27/07/2017
Beste Roos,
Palmelaan straat is heden Jl. Panglima Sudirman. Probeer het via Google op te zoeken.
Best regards
Jos Tomasowa
Sorry Roos,
ik had het over de stad Surabaya en niet Malang De enige weg in Malang die nog steeds palmen heeft links en rechts van de weg is Jl Ijen.
Jos T
14/08/2017
Geachte heer Tomasowa, beste Jos,
Ik ga binnenkort met mijn moeder naar Soerabaja, Indonesie. Zij is geboren in het huis aan de Ketabang Boulevard 13. Voor zover ik kan vinden is dit nu de Jl. Jaksa Agung Suprapto. Kunt u dat toevallig bevestigen?
Weet u toevallig een mogelijkheid om te kijken welk huis dit moet zijn geweest en of dit er nog staat? Ik zie op Google dat nog veel oude huizen bestaan aan die weg.
Alvast dank, vriendelijke groet, Taco Olthoff
22/08/2017
Beste Taco Olthoff,
Palmelaan is heden Jl Panglima Sudirman, waar links en rechts van deze weg verschillende zijwegen zijn die met de naan " Embong " beginnen , o.a : Embong Ploso , Embong Trengguli, Embong Macan , Embong Wungu enz,
Wish you good luck,
Jos T
